Giai đoạn 1975 tới 1993

Kênh xúc tiến đối ngoại tuyến đầu

Ngay sau ngày giải phóng đất nước năm 1975, Ban Lãnh đạo Phòng Thương mại Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã cử các cán bộ lãnh đạo và chuyên viên từ miền Bắc vào tiếp quản cơ sở vật chất và lưu dụng một số chuyên viên của Phòng Thương mại – Công kỹ nghệ Sài Gòn và từ thời điểm đó đã đặt dấu mốc khởi đầu chặng đường phát triển của Chi nhánh Phòng Thương mại tại Tp. Hồ Chí Minh. Năm 1982, Chi nhánh đổi tên thành Chi nhánh Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tại Tp. Hồ Chí Minh.

VCCI-HCM tổ chức Kỷ niệm 28 năm thành lập

Phòng Thương mại Tp. Hồ Chí Minh thời điểm đó trực thuộc Bộ Ngoại thương và hoạt động như một kênh xúc tiến tuyến đầu giúp các doanh nghiệp và phái đoàn doanh nghiệp của các nước ngoài khối XHCN tiếp cận thị trường Việt Nam, đặc biệt trong hoàn cảnh đất nước đang trong giai đoạn đầu của công cuộc đổi mới – mở cửa và lệnh cấm vận kinh tế của chính phủ Mỹ áp đặt lên nền kinh tế nước ta còn chưa được dỡ bỏ.

Về công tác chuyên môn, nổi trội nhất là các hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư và công tác tổ chức hội chợ triển lãm trong và ngoài nước. Trong hoàn cảnh hầu hết các nước ngoài khối XHCN giai đoạn đó chưa có điều kiện đặt cơ quan thương vụ của họ tại Tp. HCM nên mỗi khi các nước đó có đoàn doanh nghiệp tới Tp. Hồ Chí Minh thì thường chọn Chi nhánh làm đầu mối, điểm đầu cầu giúp bố trí các cuộc gặp, làm việc với các đối tác và đơn vị hữu quan trên địa bàn và qua đó Chi nhánh đã hỗ trợ và cung cấp dịch vụ trọn gói cho các đoàn doanh nghiệp bao gồm từ thủ tục xin cấp visa, đăng ký lưu trú, giấy phép đi lại đến biên phiên dịch và bố trí chương trình làm việc với các đơn vị và tổ chức hữu quan. Ở chiều ngược lại, Chi nhánh cũng giúp cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu của Tp. Hồ Chí Minh và các tỉnh trên địa bàn hoạt động của Chi nhánh tiếp cận và mở rộng thị trường ngoài nước. Giai đoạn này, các doanh nghiệp thường xuyên coi văn phòng của Chi nhánh là địa chỉ giao dịch với các đối tác và doanh nhân quốc tế.

Giai đoạn 1993 đến nay

Chuyển mình và đóng góp vào công cuộc đổi mới kinh tế đất nước, xây dựng thể chế kinh tế thị trường, hội nhập kinh tế quốc tế và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Năm 1993 là dấu mốc quan trọng trong các giai đoạn phát triển khi Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tách ra từ Bộ Ngoại thương để trở thành tổ chức độc lập với hai chức năng cơ bản là đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, tham mưu cho Nhà nước và chức năng xúc tiến thương mại, đầu tư. Việc bổ sung thêm chức năng đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của VCCI. Điều đó thể hiện trước hết qua các kỳ đại hội khi các vị trí lãnh đạo của tổ chức VCCI đều do các đại diện doanh nghiệp bầu lên.

VCCI-HCM tổ chức Kỷ niệm 36 năm thành lập VCCI

Khi đất nước ngày càng mở cửa hội nhập, với vai trò đầu mối của mình, VCCI đã tranh thủ được sự hỗ trợ về kỹ thuật và tài chính của các tổ chức quốc tế giúp hỗ trợ tăng cường năng lực xây dựng thể chế kinh tế thị trường, đặc biệt là tăng cường năng lực liên kết cộng đồng doanh nghiệp. Trong khi các hoạt động của các phòng ban chuyên môn thuộc Chi nhánh vẫn hoạt động đều tay như hoạt động cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa và chứng từ thương mại; đầu mối đối thoại với các tổ chức quốc tế để trao đổi và giới thiệu về môi trường kinh doanh tại Tp. HCM và các tỉnh phía Nam thì các hoạt động của Trung tâm Hỗ trợ Doanh nghiệp Vừa và Nhỏ của Chi nhánh lại có bước phát triển nổi trội thông qua một loạt các dự án được các tổ chức quốc tế tài trợ, qua đó đã có tác động lan tỏa đóng góp cho việc hình thành và phát triển tầng lớp doanh nghiệp mới. Đơn cử như dự án chuỗi hội thảo giới thiệu mô hình Vườn ươm doanh nghiệp (Incubator) do tổ chức ZDH của CHLB Đức hỗ trợ đã góp phần tăng cường nhận thức cho các đơn vị hữu quan của Tp. HCM, là tiền đề dẫn tới sự ra đời của Công viên phần mềm Quang Trung Tp. HCM và các vườn ươm doanh nghiệp sau này trên địa bàn. Dự án do Tổ chức Lao động Thế giới (ILO) tài trợ, đào tạo đội ngũ giảng viên nguồn để triển khai Chương trình đào tạo “Khởi sự Doanh nghiệp và Tăng cường Khả năng Kinh doanh – Start and Improve Your Business” (SIYB). Đây cũng là tiền đề để phát triển phong trào khởi nghiệp và tăng cường năng lực cho doanh nghiệp. Dự án “Giảm nghèo thông qua tổng thể phát triển doanh nghiệp nhỏ” (PRISED) cũng do tổ chức ILO tài trợ đã giới thiệu mô hình liên kết chuỗi giá trị mà Chi nhánh VCCI tại Tp. HCM được chọn triển khai hỗ trợ tỉnh Bình Phước, và triển khai Tuần lễ doanh nghiệp tại các tỉnh Đồng Nai, Bến Tre, Bình Dương, … góp phần tăng cường tính liên kết vùng. Năm 2014, Chi nhánh VCCI tại Tp. HCM đã ký thỏa thuận hợp tác với tổ chức USAID của Hoa Kỳ và Amcham TP. HCM triển khai Dự án Liên minh Tạo thuận lợi Thương mại (VTFA). Qua đó, đã xây dựng được cơ chế đối thoại doanh nghiệp và hải quan, giúp cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, đặc biệt trong lĩnh vực thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu, giúp tăng cường năng lực cạnh tranh tổng thể của Quốc gia.

VCCI-HCM ký thỏa thuận hợp tác với tổ chức USAID của Hoa Kỳ và Amcham TP. HCM triển khai Dự án VTFA

Khi đất nước ngày càng hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới, đặc biệt là đã tham gia vào các Hiệp định Thương mại Tự do thế hệ mới thì vai trò Tạo thuận lợi Thương mại (Trade facilitation) và xây dựng quan hệ lao động (industrial relations) ngày càng được quan tâm. Văn phòng Giới sử dụng lao động của Chi nhánh VCCI tại Tp. HCM đã được thành lập từ năm 1998 và hiện đang đóng vai trò nổi trội trong các hoạt động tăng cường năng lực hoàn thiện thể chế và xây dựng quan hệ lao động hài hòa tại doanh nghiệp.

Dấu mốc mới, tầm nhìn mới

Củng cố vai trò đại diện doanh nghiệp, tăng cường liên kết ngành và liên kết vùng.

Tại Đại hội Đại biểu Toàn quốc VCCI lần thứ VII, nhiệm kỳ 2022- 2026 được tổ chức trong hai ngày 30 và 31/12/2021 tại Hà Nội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chính thức đổi tên thành Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam theo quyết định số 1496/QĐ-TTg do Phó thủ tướng Phạm Bình Minh đã ký. Với định hướng Tầm nhìn: “Doanh nghiệp vững mạnh – Quốc gia thịnh vượng” và Sứ mệnh: “Liên kết, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, các hiệp hội doanh nghiệp bền vững, văn minh, hội nhập và ngang tầm thế giới” và như tên gọi mới – “Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam” đã cho thấy định hướng phát triển trọng tâm của toàn hệ thống VCCI. Chi nhánh VCCI tại Tp. HCM với vai trò là Chi nhánh hàng đầu của hệ thống cũng đang chuyển biến theo định hướng mới là đẩy mạnh liên kết ngành, liên kết vùng và xa hơn là không chỉ dừng lại ở vai trò xúc tiến thương mại truyền thống mà còn đóng góp vào việc thúc đẩy và hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển xanh và bền vững hướng tới xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường nhằm phấn đấu đạt mục tiêu phát thải ròng bằng ‘0’ vào năm 2050 mà Thủ tướng Phạm Minh Chính đã cam kết tại COP26 cũng như đảm bảo phát triển hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường.

Chuỗi hội thảo về biến đổi khí hậu, chuyển đổi xanh
do VCCI-HCM với Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) tổ chức

Các hoạt động gần đây nhất của Chi nhánh như tổ chức sự kiện Gala Dinner thường niên lần thứ nhất (đầu năm 2023) cũng như sự kiện Lãnh đạo VCCI gặp gỡ các Lãnh đạo tỉnh/thành khu vực vùng kinh tế trọng điểm Đông Nam Bộ và sự kiện gặp gỡ hội viên Chi nhánh VCCI tại Tp. HCM đầu năm 2023 đã khẳng định quá trình từng bước hiện thực hóa định hướng đó.

Hội nghị Hội viên VCCI đầu năm 2023

Sau khi kiện toàn đội ngũ lãnh đạo và nhân sự mới, Chi nhánh VCCI tại Tp. HCM đang chuyển mình, chuẩn bị cho nhiều hoạt động phát triển mang tính đột phá bởi đứng chân trên địa bàn Tp. HCM và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam năng động nhất cả nước, đòi hỏi Chi nhánh VCCI tại Tp. HCM phải nỗ lực không ngừng vươn lên, triển khai các hoạt động đều khắp các lĩnh vực chuyên môn; tham gia cũng như có tiếng nói tại các diễn đàn, hội nghị, hội thảo diễn ra trên địa bàn để tăng cường hình ảnh và vị thế của bản thân Chi nhánh VCCI tại Tp. HCM trong cộng đồng doanh nghiệp tại đây. Hơn nữa, trong bối cảnh các hiệp hội doanh nghiệp ngành nghề đã trưởng thành và việc liên kết vùng đang đòi hỏi những giải pháp mới, tầm nhìn mới, đồng thời nhận thức rõ được những thuận lợi, khó khăn và thách thức của doanh nghiệp trên địa bàn của mình trong giai đoạn phát triển mới, trên cơ sở kết hợp được sức mạnh tổng thể của toàn hệ thống và biến tầm nhìn của cả hệ thống thành hành động tại địa phương mình, Chi nhánh VCCI tại Tp. HCM sẽ có những chiến lược và kế hoạch phù hợp, biến tầm nhìn đó thành những hành động cụ thể thông qua các dự án, chương trình, hoạt động và đó sẽ là những nền tảng đảm bảo định hướng triển khai thành công các hoạt động của Chi nhánh VCCI tại Tp. HCM, góp phần nâng cao hình ảnh vị thế của VCCI nói chung và Chi nhánh VCCI tại Tp. HCM nói riêng.

Ban Lãnh đạo và CBNV VCCI-HCM tại Gala Dinner 2023

Nguyễn Hữu Nam, PGĐ VCCI-HCM