“Tê giác xám” đe dọa nền kinh tế Trung Quốc
- 31/07/2017
Nếu như các nước phương Tây lo ngại về cái gọi là “thiên nga đen” – những sự kiện bất ngờ làm đảo lộn thị trường tài chính thì Trung Quốc lại âu lo trước những đàn “tê giác xám” – những vấn đề lớn và dễ thấy của nền kinh tế nhưng không được quan tâm cho đến khi chúng bắt đầu phát tác.
Những con tê giác xám
“Tê giác xám”, thuật ngữ kinh tế trong một cuốn sách kinh doanh cùng tên được bán chạy tại Trung Quốc, mới đây lại được giới truyền thông chính thống Trung Quốc sử dụng rất nhiều. “Tê giác xám” ám chỉ một nhóm các ông trùm Trung Quốc, những người biết kết hợp mối quan hệ chính trị và tham vọng của mình để tạo ra các tập đoàn khổng lồ có hoạt động kinh doanh trên toàn thế giới. Các công ty như Anbang Insurance Group, Fosun International, HNA Group và Danda Wanda Group đã được hưởng lợi rất nhiều từ các khoản vay giá rẻ từ các ngân hàng nhà nước để chi tiêu hoang phí nhằm xây dựng đế chế riêng của họ.
Nhưng những công ty này quá lớn, phức tạp, nợ quá nhiều và nếu đổ vỡ sẽ ảnh hưởng tới nền kinh tế. Chính phủ Trung Quốc gần đây đã nhanh chóng đưa họ vào tầm kiểm soát. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình mới đây cho rằng sự ổn định về tài chính là cốt yếu đối với an ninh quốc gia. Một số tờ báo chính thống của đảng Cộng sản Trung Quốc còn cảnh báo sự nguy hiểm của các công ty “tê giác xám” đối với nền kinh tế, dù không nêu tên công ty nào.
Năm ngoái, chủ tịch Anbang, công ty bảo hiểm có tốc độ tăng trưởng nhanh, đã chi gần 2 tỉ đô la Mỹ thâu tóm khách sạn Waldorf Astoria tại New York. Anbang cũng tổ chức tiệc chiêu đãi tại khách sạn sang trọng này với khách mời là lãnh đạo các doanh nghiệp Mỹ. Nhưng tháng trước, Chủ tịch Anbang, ông Wu Xiaohui, đã bị cảnh sát Trung Quốc bắt giữ mà không rõ lý do.
Còn tập đoàn Fosun – mà chủ tịch tập đoàn được coi là “Warren Buffet của Trung Quốc” đã bỏ ra nhiều tỉ đô la thâu tóm hãng du lịch châu Âu Club Med, đoàn nghệ thuật xiếc Cirque du Soleil và nhiều thương hiệu khác. Công ty này gần đây đã phủ nhận tin đồn rằng Chủ tịch Forsun, ông Guo Guangchang đã bị bắt lại sau khi ông này bị giam một thời gian ngắn vào năm 2015 mà không rõ lý do.
Khởi đầu là một hãng hàng không khu vực, HNA (Hainam Airlines) đã phát triển thành một tập đoàn đa lĩnh vực đầy quyền lực. HNA đã có cổ phần tại chuỗi khách sạn Hilton Hotels, ngân hàng Deutsche Bank và công ty dịch vụ mặt đất sân bay Swissport. Nhưng các nhà chức trách châu Âu đang đưa HNA vào tầm ngắm trong khi ngân hàng Bank of America đã quyết định không làm ăn với HNA.
Tập đoàn Dalian Wanda lại cạnh tranh trực tiếp với những người khổng lồ trong làng giải trí Mỹ. Một năm trước đây, Dalian Wanda hứa hẹn sẽ đánh bại Disney ở Trung Quốc. Giờ đây, công ty Trung Quốc này đang phải tháo lui, bán hạ giá các công viên giải trí và khách sạn của mình.
Brock Silvers, Giám đốc điều hành của Kaiyuan Capital, một công ty dịch vụ tư vấn ngân hàng đầu tư tại Thượng Hải nói: “Nhược điểm của các công ty mới này là không có ai có đủ quyền lực chính trị để kiểm soát chúng”. Những con tê giác xám này có một đặc điểm chung là: thương vụ nhiều nhưng vay cũng nhiều.
Lớn nhờ tiền vay
Trong nhiều năm qua các ngân hàng Trung Quốc sẵn sàng cho vay với chủ trương tiếp tục bơm tiền vào nền kinh tế. Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, họ còn tăng gấp đôi lượng tiền cho vay nhằm thúc đẩy tăng trưởng và giảm giá đồng tiền.
Các tập đoàn “tê giác xám”, với danh tiếng và lợi nhuận lớn, luôn nằm trong danh sách khách hàng ưu tiên của các ngân hàng. HNA được cấp hạn mức tín dụng đến 90 tỉ đô la từ các ngân hàng do nhà nước kiểm soát. Anbang đã chi hơn 10 tỉ đô la trong ba năm qua cho các thương vụ của mình mà tiền huy động được chủ yếu từ việc bán các sản phẩm quản lý tài sản – một sản phẩm đầu tư không minh bạch nhưng lại được kỳ vọng cho mức lợi nhuận cao hơn rất nhiều so với gửi ngân hàng truyền thống.
Với tiền của nhà nước trong tay, và được nhà nước khuyến khích, các công ty này đã nhắm tới các thương vụ ngoài biên giới Trung Quốc. Trong năm năm qua, Wanda, Anbang, HNA Group và Fosun đã bỏ ra ít nhất 41 tỉ đô la Mỹ cho các thương vụ thâu tóm ở nước ngoài, theo Dealogic, một công ty nghiên cứu.
Núi nợ của họ do vậy cũng tăng nhanh chóng. Trong năm 2011, tổng tín dụng cho các công ty tư nhân, phi tài chính chiếm khoảng 120% tổng sản lượng kinh tế Trung Quốc nhưng giờ đây con số này đã lên tới 166%.
“Chính phủ Trung Quốc đóng vai trò không thể thiếu (trong các thương vụ thâu tóm)”, Minxin Pei, Giáo sư trường Cao đẳng Claremont McKenna ở California, người nghiên cứu về chính trị Trung Quốc nói: “Nhìn vào cách họ lớn lên, tất cả đều phải vay nợ”.
Vào tầm kiểm soát?
Năm 2015 kinh tế Trung Quốc chậm lại và chính phủ nước này bắt đầu xem xét kỹ các thương vụ béo bở của các tập đoàn trong nước. Tháng 12 năm ngoái, bốn cơ quan quản lý nhà nước của Trung Quốc, trong một tuyên bố chung hiếm có, đã cảnh báo về các khoản đầu tư “không hợp lý” ở nước ngoài trong các lĩnh vực như bất động sản, giải trí và thể thao và cho rằng những lĩnh vực này tiềm ần rủi ro lớn.
Một số vụ mua bán sáp nhập của các tập đoàn kể trên có vẻ phù hợp với mô tả trong tuyên bố chung của 4 cơ quan quản lý.
Tập đoàn Wanda đã chi khoản tiền lên tới 3,5 tỉ đô la cho Legendary Entertainment – hãng phim truyện sản xuất các bộ phim bom tấn như Godzilla, War Craft hoặc Vạn Lý Trường Thành. Fosun thì mua câu lạc bộ bóng đá Wolverhampton Wanderers của Anh. Và đây chỉ là một trong số nhiều thương vụ thâu tóm các câu lạc bộ bóng đá, bao gồm AC Milan, Inter Milan và FC Sochaux.
Còn Anbang đã theo đuổi một cuộc chiến kéo dài nhằm thâu tóm chuỗi khách sạn Starwood. Cuối cùng, Anbang đã từ bỏ Starwood và để lại thương vụ này cho Marriott mua với giá 13 tỉ đô la Mỹ.
Tuy vậy, những tháng gần đây, môi trường chính trị và cả quy định của Trung Quốc đã thay đổi. Trung Quốc đang chuẩn bị đại hội đảng Cộng sản Trung Quốc, do đó chính phủ nước này coi sự ổn định là ưu tiên hàng đầu.
Tình hình dường như đang giội nước lạnh vào các vụ thâu tóm, cả Fosun và HNA đều gần như dừng các thương vụ thâu tóm của mình. Cả hai công ty đều cho biết trạng thái tài chính của họ vẫn tốt. “Chúng tôi duy trì sự kiểm soát chặt chẽ đối với rủi ro tài chính và chúng tôi sẽ tiếp tục cải thiện nợ và dòng tiền”, Fosun nói trong một thông cáo báo chí.
HNA cho biết tỷ lệ nợ trên tài sản đã giảm trong bảy năm qua. “HNA Group là một công ty tài chính vững mạnh với bảng cân đối đa dạng, phản ánh sự tăng trưởng liên tục và sự tham gia của chúng tôi tại nhiều thị trường vốn”, công ty cho biết.
Tập đoàn Wanda đã công bố tháng này rằng họ sẽ bán 9,3 tỉ đô la khách sạn và công viên giải trí cho Sunac China, một công ty bất động sản khu vực. Nhưng sau đó Wanda đã buộc phải từ bỏ thỏa thuận ban đầu và chia tách danh mục đầu tư giữa Sunac và doanh nghiệp khác của Trung Quốc là R&F Properties.
Đầu tháng 5, Cơ quan Quản lý bảo hiểm Trung Quốc do lo lắng về sự tăng trưởng nhanh chóng và rủi ro cao của Anbang, đã ngừng bán hai sản phẩm đầu tư của công ty này. Dù vậy, Anbang nói rằng hoạt động kinh doanh của công ty vẫn bình thường và hiện công ty đang có lượng tiền mặt khá dồi dào.
Vấn đề mà các tập đoàn Trung Quốc này đang phải đối mặt là liệu họ có thể quản lý các thương vụ thâu tóm với mức giá cao một cách bất hợp lý để có thể kiếm đủ tiền, thậm chí chỉ để trả cho các khoản vay lãi suất thấp hay không.
Nếu các nhà quản lý hoặc các ngân hàng không có các hành động quyết liệt hơn để kiềm chế tín dụng, các con “tê giác xám” này có thể trở nên nguy hiểm tới nền kinh tế.
Theo Thesaigontimes.vn