Doanh nghiệp cần thích ứng với nền kinh tế số

Tại hội thảo “Nền kinh tế số: Lợi ích, thách thức và khung pháp lý điều chỉnh” do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Tổ chức CUTS International của Ấn Độ tổ chức ngày 30/8 tại TP. Hồ Chí Minh, các chuyên gia, doanh nghiệp đã đề cập tới quá trình chuyển đổi của nền kinh tế số sẽ mang lại nhiều sự thay đổi trong hoạt động thương mại, trải nghiệm của người dùng nhưng cũng đòi hỏi các cơ quan quản lý, doanh nghiệp liên quan phải có sự thích ứng nhanh.

Tại hội thảo, các chuyên gia kinh tế, luật sư… đã nói nhiều về sự chuyển đổi rất nhanh của các mô hình kinh doanh trong nền kinh tế số, dẫn tới một số quy định pháp luật đã không theo kịp. Do đó, các doanh nghiệp kinh doanh trên môi trường kỹ thuật số có thể gặp khó khăn khi áp dụng mô hình kinh doanh mới tại Việt Nam.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành nhấn mạnh: “Nếu các doanh nghiệp truyền thống không thể nắm bắt được và hòa mình vào xu thế thời đại này, chúng ta có khả năng thua cuộc trên chính sân nhà; hay lùi dần xuống những bậc thấp hơn, ít lợi nhuận hơn của các chuỗi giá trị, cung ứng toàn cầu”. Theo ông, “Nền kinh tế số đang thu hút được sự chú ý không chỉ ở Việt Nam mà còn ở rất nhiều các quốc gia khác trên thế giới, vì những đóng góp to lớn của nó vào tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh thế giới đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, còn Việt Nam đang thúc đẩy nền kinh tế khởi nghiệp”.

“Từ góc nhìn của các doanh nghiệp, cũng như của VCCI với tư cách là người đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, sự xuất hiện của các mô hình kinh doanh mới, như Uber, Grab; Tầm ảnh hưởng và sức mạnh của các doanh nghiệp số như Facebook, Google, Microsoft, trong xã hội hiện nay; Hay việc ứng dụng công nghệ số hóa vào phát triển thương mại điện tử; Nghĩa là, cuộc chiến cạnh tranh thị trường đang thay đổi một cách toàn diện, triệt để và ngày càng trở nên quyết liệt hơn. Nếu các doanh nghiệp truyền thống không thể nắm bắt được và hòa mình vào xu thế thời đại này, chúng ta có khả năng thua cuộc trên chính sân nhà; hay lùi dần xuống những bậc thấp hơn, ít lợi nhuận hơn của các chuỗi giá trị, cung ứng toàn cầu.

Mặt khác, nếu doanh nghiệp có thể tận dụng được công nghệ, chúng ta có thể nâng cao hiệu quả kinh doanh, mở rộng thị trường và thị phần, thậm chí lấn sân vào những thị trường mới do chính chúng ta tạo nên. Một trong các vấn đề mà các diễn giả sẽ trình bày trong hội thảo hôm nay là những công nghệ có tiềm năng gây xáo trộn, phá vỡ các thị trường đã được xác lập (disruptive technologies), cho phép các công ty khởi nghiệp vươn mình thành gã khổng lồ”, Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành nói.

Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành phát biểu tại Hội thảo ngày 30/8.

Theo bà Phạm Quế Anh, đại diện Tổ chức CUTS International tại Việt Nam, nền kinh tế số bao gồm việc áp dụng các công nghệ mới như Internet kết nối vạn vật (Internet of Things), phân tích dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây (Cloud Computing)… cũng như hoạt động của các nền tảng kỹ thuật số trên máy tính, thiết bị di động. Yếu tố công nghệ trong nền kinh tế số đã chạm tới hầu hết các lĩnh vực như giao thông vận tải, bán lẻ, nông nghiệp…

Bà Quế Anh nhấn mạnh: “Có thể nói, trong nền kinh tế số, ranh giới giữa hoạt động kinh doanh online và offline hầu như bị xóa nhòa… và doanh nghiệp cần phải thay đổi nhanh để có thể bắt kịp các xu hướng phát triển này”.

Theo nhận định từ các chuyên gia kinh tế, số lượng các giao dịch online, kinh doanh thương mại điện tử (TMĐT)… ở các nước phát triển cũng như toàn cầu đang tăng trưởng mạnh. Tại Việt Nam, xu hướng này cũng đang có chiều hướng tăng mạnh với sự xuất hiện của các mô hình kinh doanh mới (như Uber, Airbnb…).

Theo số liệu của Google và Temasek vào năm 2016 thì Đông Nam Á đang là khu vực phát triển Internet nhanh nhất thế giới với 260 triệu người sử dụng hiện nay, dự kiến tăng lên 480 triệu vào năm 2020. Đồng thời, nền kinh tế Internet của khu vực Đông Nam Á dự kiến đạt tổng giá trị hơn 200 tỉ đô la Mỹ vào năm 2025, trong đó đóng góp nhiều nhất là lĩnh vực TMĐT với tỷ lệ 32% tăng trưởng lũy kế hàng năm, kế đến là truyền thông trực tuyến với 18% và du lịch trực tuyến với 15%…

Nhưng, việc tăng trưởng mạnh của nền kinh tế số với các mô hình kinh doanh mới cũng đưa ra các thách thức đối với các chính phủ, cơ quan quản lý, người tiêu dùng. Công nghệ số có thể tạo sự thuận lợi cho người tiêu dùng, doanh nghiệp nhưng cũng có thể gây nên mâu thuẫn về quyền lợi trong hoạt động kinh doanh truyền thống và mô hình kinh doanh thời đại kỹ thuật số; hoặc người tiêu dùng cũng có thể sa vào “ma trận” quảng cáo, giới thiệu sản phẩm trên mạng xã hội, trang web bán hàng trực tuyến…

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội tiêu chuẩn và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (VINATAS) cho rằng, hầu hết người tiêu dùng bị động khi tiến hành các giao dịch online trong nền kinh tế số hiện tại. Thông qua hoạt động kinh doanh TMĐT, một số cá nhân, doanh nghiệp đã lợi dụng hình thức này để trục lợi, đánh lừa người tiêu dùng…

Theo nhận định của VINATAS, do đặc thù của hoạt động mua bán trên Internet là người mua và người bán không gặp mặt trực tiếp, chủ yếu giao dịch trên không gian mạng; các thông tin, dữ liệu liên quan đến hàng hóa đều ở dạng số hóa, nên người mua sẽ gặp phải nhiều rủi ro hơn so với thương mại truyền thống. Không thể nhìn nhận TMĐT chỉ đơn thuần là việc sử dụng các phương tiện điện tử để thay thế cách tiếp cận trong thương mại truyền thống khi mua, bán hàng hóa. Để có thể bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng khi mua bán trên mạng, các cơ quan quản lý Nhà nước cần tăng cường biện pháp quản lý phù hợp.

Việc trao đổi giữa các thành phần trong nền kinh tế số, từ đại diện của các cơ quan chính phủ, doanh nghiệp số, đại diện của các hội bảo vệ người tiêu dùng, các chuyên gia đến từ các tổ chức xã hội và viện nghiên cứu, luật sư, v.v. về các vấn đề như thương mại điện tử, cạnh tranh trong nền kinh tế số, bảo mật dữ liệu và thông tin cá nhân của người tiêu dùng để có được cái nhìn thấu đáo hơn về đường hướng phát triển nền kinh tế số ở các nước láng giềng ASEAN cũng như các quốc gia và vùng lãnh thổ khác trên thế giới, để từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu cho Việt Nam, theo đó, là vô cùng cần thiết.

Cùng nhận diện lại những vấn đề đã và đang nảy sinh trong nền kinh tế số, đặc biệt trong thương mại điện tử – một “kênh” thúc đẩy kinh tế số phát triển đến thành phần quan trọng nhất: Phục vụ người tiêu dùng, theo đánh giá của các chuyên gia, nghĩa là gia tăng lợi ích cho các “thượng đế”.

“Các cơ quan chức năng cần có biện pháp hữu hiệu hơn trong quản lý hoạt động và xử lý các hành vi vi phạm trong TMĐT, các doanh nghiệp đi đôi với ứng dụng công nghệ số trong hoạt động kinh doanh, cần có biện pháp quản lý, hệ thống bảo mật để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đồng thời cũng là sự phát triển bền vững của chính mình, bởi không ai khác, người sản xuấtchính là người hiểu rõ vai trò của người tiêu dùng trong tiêu thụ sản phẩm. Giải quyết đầu ra cho sản phẩm luôn là mối quan tâm hàng đầu của hàng triệu hộ nông dân và bất cứ nhà kinh doanh nào”, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam chia sẻ dưới góc nhìn về thương mại điện tử.

Toàn cảnh buổi Hội thảo về “Nền kinh tế số: Lợi ích, thách thức và khung pháp lý điều chỉnh” tại TP. HCM ngày 30/8.

Kinh tế số đã trở thành vườn ươm cho những hình thức kinh doanh mới, dựa trên nền tảng các công nghệ số tiên tiến và các mô hình kinh doanh sáng tạo. Tuy nhiên, một số mô hình kinh doanh này cũng gặp phải nhiều khó khăn, vướng mắc nhất định. Do tính đổi mới, sáng tạo vượt bậc của các mô hình kinh doanh này, các cơ quan quản lý ở các địa phương thường gặp nhiều vấn đề trong việc xây dựng một khung pháp lý điều chỉnh phù hợp, đôi khi áp dụng cả các quy định không còn phù hợp, có thể dẫn đến cản trở sự phát triển của các doanh nghiệp kỹ thuật số.

Tổng hợp từ Baocongthuong.com.vn và Thesaigontimes.vn.